دلایل منع ازدواج زن مسلمان با غیرمسلمان

پرسش :

چرا یک زن مسلمان با یک مرد مسیحی نمی‌تواند ازدواج کند امّا یک مرد مسلمان می‌تواند با یک زن مسیحی ازدواج کند؟


پاسخ :

قبل از پرداختن به جواب سؤال، ذکر مطالبی به عنوان مقدّمه ضروری می‌باشد: 
مطلب اول این است که کافر بر دو قسم است: یک قسم آن کافر کتابی نامیده می‌شود مثل نصاری (مسیحی) و یهود که به وحدانیّت خداوند و پیامبران خودشان و انبیاء گذشته ایمان داشته و به رسالت پیامبر اسلام ایمان ندارند، و قسم دوم: کافر غیرکتابی نامیده می‌شوند و آنها کسانی هستند که نه اعتقاد به خدا دارند و نه به انبیاء الهی بلکه یا ملحدند یا مشرک و بت‌پرست هستند. 
مطلب دوم که قابل ذکر است این است که: ازدواج در اسلام بر دو نوع است یکی ازدواج دائم و دیگری ازدواج موقّت. ازدواج دائم عبارت است از ازدواجی که به طور دائم بین زن و شوهر با عقد خاص منعقد می‌گردد و بدون طلاق این انعقاد زوجیّت قابل رفع نمی‌باشد. بر این ازدواج آثاری از قبیل وجوب نفقة زن و تهیّة مسکن و سایر لوازمات زندگی بر شوهر و نیز حقوق خاص بین طرفین مترتب می‌گردد. 
ازدواج موقّت به ازدواجی گفته می‌‌شود که با عقد مخصوص بین زن و شوهر برای مدّت محدود انعقاد و با انقضاء و تمام شدن مدّت که ممکن است یک روز باشد یا بیشتر و کمتر، علقة ازدواج بین آنها خود به خود از بین می‌رود و اکثر حقوق و آثاری که در ازدواج دائم مطرح است بر این ازدواج مترتب نمی‌گردد و ازدواج موقّت به متعه معروف است که فقط در مذهب شیعه بر جواز خودش باقی مانده است، و در مذهب اهل سنّت از طرف عمر حرام گردیده است. 
مطلب سوم این است که: علماء شیعه و سنّی اتّفاق بر این دارند که ازدواج زن مسلمان با کافر حرام است و فرق نمی‌کند کافر اهل کتاب باشد مثل مسیحی و یهودی، یا اهل کتاب نباشد. و نیز ازدواج مرد مسلمان به طور مطلق با زن کافر غیر کتابی به اتّفاق همة مسلمین حرام می‌باشد. امّا در مورد زن‌های اهل کتاب علماء شیعه و مراجع تقلید قائل به جواز ازدواج موقّت با آنان می‌باشند.[1] و در ازدواج دائم با آنان اقوال مختلف است. 
برخی از علماء و مراجع تقلید مثل امام خمینی ـ رحمة الله علیه ـ و آیت الله بهجت و آیت الله اراکی و آیت الله فاضل لنکرانی و ابن البرّاج عقد دائم با آنان را جایز نمی‌دانند.[2] آیت الله سیستانی عقد دائم با زن اهل کتاب را بنابر احتیاط لازم جایز نمی‌داند.[3] آیت الله خویی و آیت الله تبریزی ترک ازدواج با زن مسیحی و یهودی را احتیاط مستحب می‌دانند.[4] آیت الله گلپایگانی ـ رحمة الله علیه ـ و آیت الله صافی گلپایگانی جواز ازدواج دائم با آنان را خالی از قوّت ندانسته ولی در صورت تمکّن از ازدواج با زن مسلمان، ازدواج با آنان بر طبق فتوای آنها کراهت شدیده دارد.[5] امّا اهل سنّت ازدواج دائم با زنان اهل کتاب را حلال می‌دانند.[6] 
بنابراین روشن شد که در اسلام ازدواج زن مسلمان با کافر به طور مطلق حرام است، و نیز ازدواج مرد مسلمان با زن غیر اهل کتاب مطلقاً جایز نمی‌باشد امّا با زن اهل کتاب اقوال مختلف بوده که بیان گردید.

 

و اینکه چرا یک زن مسلمان با یک مرد مسیحی یا به طور کلّی با مرد کافر نمی‌تواند ازدواج کند، علّت آن با بیان امور زیر روشن می‌گردد: 
1. با توجّه به اینکه اسلام دین حق و هدایت و در نتیجه راه رستگاری و نجات است، و خدای متعال در هر زمانی برای هدایت بندگانش دین حق را با پیامبر و کتاب آسمانی خاص ارسال نموده و پیروی از آن را مایة سعادت و نجات قرار داده است و از نظر خداوند هیچ دینی جز دینی که خودش آن را فرستاده است مورد قبول نبوده و پیروان غیر دین اسلام را از زیانکاران می‌شمارد.[7] پس با قطع نظر از هر دلیل شرعی، عقل سلیم انسان به تنهایی حکم می‌کند که یک فرد مسلمان وقتی که در مسیر نجات و هدایت واقعی قرار گرفته است نباید به جرگة اهل باطل بپیوندند تا چه رسد که یک زن مسلمان با کافر یا مسیحی ازدواج نموده و بدون پشتوانة اجتماعی از طرف مسلمین در متن جامعة کفر قرار بگیرد و در نهایت از نور به سوی ظلمت کشانده شده و از ولایت خداوند خارج و در تحت ولایت طاغوت قرار بگیرد. 
بنابراین ازدواج یک زن مسلمان با کافر مستلزم گمراهی و بدفرجامی اوست و به خاطر اهمیّت داشتن نجات انسان از گمراهی و هدایت او در نزد خداوند، نه تنها یک زن مسلمان نباید با کفّار ازدواج کند بلکه اگر از زنان کفّار کسی به سوی مسلمین هجرت نموده و پناهنده شود بعد از این که اسلام او ثابت شد، به دستور قرآن[8] بر مسلمین حرام است که این زن را به اولیای او برگردانند حتّی اگر پدر، شوهر، برادر و اقاربش به دنبال او بیاید و او را از مسلمین طلب کند.[9]

 

2. مسئلة عزّت و شرافت که مخصوص خداوند، پیامبر و مؤمنین است[10] اقتضاء می‌کند که نباید عزّت و شرف یک زن مسلمان با ازدواج با کافر در اثر تسلّط کافر بر مقدرات و حیثیت او پایمال گردد، ولو این زن قادر به حفظ دین خود در میان کفّار باشد، زیرا هم بر حسب تکوین و هم بر حسب قوانین تشریعی و قراردادهای جوامع بشری مردها بر زنها سلطنت و قیّومیت دارند و این سلطنت منحصر در زن و شوهر نبوده بلکه هم در دین اسلام و هم در ادیان دیگر حتّی قوانین عرفی برای نوع مردها بر نوع زن‌ها در جهات عامّه‌ای که یک نوع ارتباط به زندگی هر دو طرف دارد جعل شده است.[11] بر همین اساس خداوند بر طبق مقتضای ساختار جسمی و تکوینی مرد و زن می‌فرماید:«مردان، سرپرست و خدمت‌گزار زنانند.»[12] بنابراین شوهر بر همسرش یک نوع سلطنت دارد زیرا وقتی شوهر در برابر زن و فرزندان خود مکلّف و موظّف است که تمام ضروریات زندگی از قبیل نفقه، پوشاک، منزل و سایر امور رفاهی و آسایش را برای آنان مهیّا و آماده کند، این خودش یک نوع سلطنت برای او نسبت به خانواده‌اش از آن جمله همسرش ثابت می‌کند. 
و از طرف دیگر خداوند می‌فرماید: کافر ابداً نمی‌تواند بر مسلمان سلطنتی داشته باشد.[13] چون با این سلطنت عزّت و شرف مسلمان زیر سؤال رفته و در برابر کفّار ذلّت نصیب او می‌گردد. پس به اقتضاء این دو آیة شریفه ازدواج یک زن مسلمان با کافر حرام بوده و جایز نمی‌باشد.

 

3. بعضی از اقوال در حرمت ازدواج دائم مرد مسلمان با زن کافر اهل کتاب مطرح بود. علّت آن را بعضی‌ها آیة «لا تنکحوا المشرکات حتّی یؤمنّ»[14] گرفته لکن این آیة شریفه که می‌فرماید: با زنان مشرک ازدواج نکنید مگر بعد از اینکه ایمان بیاورند، انحراف به زنان غیر مسیحی و یهودی دارد. فخر المحققین در عدم جواز ازدواج مرد مسلمان با زن اهل کتاب می‌نویسد: که ازدواج مستلزم محبّت و مودّت بین زوجین است.[15] و از طرف دیگر آیه‌ای که می‌فرماید: هیچ قومی را که ایمان به خدا و روز قیامت دارد نمی‌یابی که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند.»[16]، مودّت و محبّت کافر را حرام نموده است.[17] بنابراین مرد مسلمان با زن کافر هم نمی‌تواند ازدواج کند، مگر این‌که به صورت ازدواج موقّت باشد زیرا در ازدواج موقّت مسئله مودّت و محبّت چندان نقشی ندارد. 

 

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 
1. ازدواج با بیگانگان، محمّد ابراهیمی. 
2. نظام حقوق زن در اسلام، استاد شهید مرتضی مطهری.[1] . رجوع شود به باب نکاح، رساله‌های عملیه، و کتاب‌های فقهی مراجع تقلید و فقها فریقین. 
[2] . رساله‌های عملیه، باب النکاح، و جواهر الفقه، قم، جامعه مدرسین، اول، 1411 ق، ص176. 
[3] . توضیح المسائل، ص 501، مسئلة 2406. 
[4] . رساله‌های عملیه، باب نکاح. 
[5] . رساله‌های عملیه، باب نکاح. 
[6] . ابن حزم اندلسی، المحلّی، بیروت، دارالفکر، ج9، ص448، و الشروانی و العبادی، حواشی شروانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج7، ص321. 
[7] . آل عمران/85. 
[8] . ممتحنه/10. 
[9] . حلی، تذکرة الفقهاء، قم، آل البیت، اول، 1417 ق، ج9، ص362. 
[10] . منافقون/8. 
[11] . طباطبایی، محمّد حسین، المیزان، قم، مؤسسة نشر اسلامی، ج4، ص343. 
[12] . نساء/34. 
[13] . نساء/141. 
[14] . بقره/221. 
[15] . دوم/21. 
[16] . مجادله/22. 
[17] . ابن العلامه، فخر المحققین، ایضاح الفوائد، بی‌نا، اول، 1389 ق، ج3، ص23.

 

ازدواج ‎های حرام

سؤال 1: با چه زنهایی ازدواج کردن حرام است لطفاً توضیح دهید؟ 

جواب: ازدواج با محارم حرام است مثل مادر و خواهر و مادرزن و مادربزرگ و خاله و عمه و برادرزاده و خواهرزاده و خواهر رضاعی و ... و همچنین ازدواج با زنهایی که طی سبب خاصی حرام مؤبد می شوند. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج2، م2384 و 2388 و م2400) 

سؤال 2: آیا انسان می تواند با خواهر زن خود ازدواج نماید؟ 
جواب: جمع بین دو خواهر در ازدواج صحیح نیست و حرام است. (استفتائات امام (ره)، ج3، ص124، س120) 

سؤال 3: بعد از طلاق و جدایی از زن اول که در عقد دائم بوده, پس از چه مدتی می توان با خواهر او ازدواج نمود؟ 
جواب: اگر طلاق بائن است بعد از طلاق, و اگر رجعی است بعد از گذشت ایّام عدّه می توان با او ازدواج کرد. (استفتائات امام (ره)، ج3، ص124، س119) 

سؤال 4: آیا دو دختر که به هم چسبیده هستند و بالغ شده اند, می توانند ازدواج کنند؟
جواب: مجرد اتصال آن دو مانع از ازدواج نیست و با مراعات وظائف و شرایط شرعیه می توانند ازدواج کنند. (ر.ک استفتائات امام (ره)، ج3، ص125، س122) 

سؤال 5: خانمی که در عده طلاق بوده با عدم علم به حرمت مؤبّد به عقد دیگری درآمده است لطفاً حکم الهی را در این باره بیان فرمایید؟ 
جواب: عقد ازدواج در حال عدّه غیر سبب حرمت ابدی است. بلی در صورتی که زن و مرد جاهل باشند به اینکه زن در عدّه است و یا جاهل باشند به اینکه عقد در حال عدّه جایز نیست و دخول هم محقق نشده باشد حرمت ابدی پیدا نمی شود و فقط عقد باطل است و بعد از گذشت عدّه می توانند با هم ازدواج کنند. (ر.ک استفتائات امام (ره)، ج3، ص126، س125) 

سؤال 6: ازدواج با فرد شرابخوار آیا حرام است؟ 
جواب: خیر کراهت شدیده دارد و مذموم است. (ر.ک استفتائات امام (ره)، ج3، ص126، س126) 

سؤال 7: عقد دائم اهل کتاب (مسلمان و مسیحی) یا غیر اهل کتاب مثل کمونیست در صورتی که هر دو نفر در دین خود باقی بمانند صحیح است یا خیر؟ 
جواب: ازدواج دائم مسلمان با غیر مسلمان ولو اینکه کتابی باشد باطل است, بلی ازدواج موقّت مرد مسلمان با زن کتابی جایز می باشد ولی ازدواج با غیر اهل کتاب ولو اینکه موقّت باشد باطل است. (ر.ک استفتائات امام (ره)، ج3، ص127) 

سؤال 8: خانمی هستم که با مرد به ظاهر مسلمانی ازدواج کرده ام ولی پس از مدّتی نماز را ترک کرده و به ضروریات دین اهانت نموده و اظهار کرده که اسلام را قبول ندارد لطفاً بفرمایید که تکلیف من چیست؟ آیا او مرتد است؟ 
جواب: اگر خدا یا رسول خدا یا یکی از ضروریات دین را جدّاً انکار می کند مرتدّ است, و شما باید از او جدا شوید و با او نامحرم هستید, و نیازی به طلاق هم نیست. (ر.ک استفتائات امام (ره)، ج3، ص129، س135) 

سؤال 9: اگر مردی با زن بیوه ای ـ نعوذ بالله ـ زنا کند, پس از آن پشیمان شده و توبه کند, آیا می تواند با دخترآن زن ازدواج کند؟ اگر ازدواج کرده تکلیف چیست؟ 
جواب: دختر کسی را که با او زنا کرده نمی تواند بگیرد و اگر گرفته باید از هم جدا شوند, و بر یکدیگر حرام ابدی هستند. (ر.ک استفتائات امام (ره)، ج3، ص298، س16) 

سؤال 10: مردی در زمان طاغوت با زن شوهرداری زنا کرده, دادگاه آن زمان زن زناکار را مجبور به طلاق از شوهرش می کند, مرد زناکار مدتی با آن زن زنا می کند و بعداً او را به عقد خود در می آورد اکنون بچه دار هم شده اند, حکم این ازدواج و بچه آنان چیست؟ 
جواب: زنا با زن شوهردار موجب حرمت ابدی آن زن بر زانی می شود, و بعد از طلاق شوهر, ازدواج آنها با هم باطل است و در صورت اعتقاد به صحّت عقد, بچه ها حکم ولد حلال را دارند. (ر.ک استفتائات امام (ره)، ج3، ص299، س17) 

سؤال 11: اگر کسی در اثر جهل به حکم شرعی با خواهر کسی که با او لواط نموده ازدواج نماید, و بعد از گذشت چندین سال با چند فرزند اکنون متوجه حرمت ازدواج شده باشد, با در نظر گرفتن حیثیت فرد اکنون تکلیف شرعی چیست؟ 
جواب: اگر دخول محقق شده به لواط دهنده, عقد ازدواج باطل است, و باید از هم جدا شوند, و با فرض جهل بچه ها حکم حلال زاده دارند. (ر.ک استفتائات امام (ره)، ج3، ص302، س25) 

سؤال 12: مردی که زن خود را سه بار طلاق داده است می تواند دوباره با او ازدواج کند؟ 
جواب: زنی را که سه مرتبه طلاق داده اند بر شوهرش حرام می شود, ولی اگر با شرایطی که در کتاب طلاق گفته شده با مرد دیگری ازدواج کند, شوهر اول می تواند پس از طلاق دوباره او را برای خود عقد نماید. (ر.ک توضیح المسائل 12 مرجع، ج2، م2527) 

سؤال 13: چرا خواهر و برادر رضاعی حرام است با یکدیگر ازدواج کنند؟ 
جواب: این دو, برادر و خواهر رضاعی (شیری) یکدیگر می شوند و احکام محرمیت بر آنها مترتب است و با وجود اینکه محرم هستند ازدواج آنها مشمول مسئله حرمت ازدواج با محارم می گردد. (ر.ک تحریر الوسیله، ج2، ص268 کتاب النکاح مسئله 7) 

سؤال 14: فرق ازدواج شرعی موقت و زنا در چیست لطفاً توضیح دهید؟ 
جواب: ازدواج موقت با زنا تفاوت های فراوانی دارد, که بعضی از آنها عبارتند از: 
1 ـ ازدواج موقت یک ازدواج شرعی و قانونی و دارای آثار حقوقی خاصی است. 
2 ـ در ازدواج موقت مهریه و مدت ارتباط و حدود ارتباط روشن است. 
3 ـ اگر فرزندی از ازدواج موقت به وجود آید قانونی است و از پدر و مادر ارث می برد و پدر و مادر از او ارث می برند. 
4 ـ مخارج طفل بر عهده پدر است و مادر در صورت تمایل می تواند حضانت او را به عهده بگیرد. 
5 ـ در ازدواج موقت در صورتی که نزدیکی انجام گیرد پس از پایان مدت و یا بخشش بقیه مدت, زن تا دو مرتبه پاک شدن از عادت ماهانه و یا 45 روز (در موردی که سن او کمتر از سن یائسگی باشد و عادت ماهانه نبیند) باید عده نگهدارد و از همسری با دیگری اجتناب نماید گرفتن عده علاوه بر علل و مصالحی که دارد موجب بهداشت روانی و جسمی برای زن می گردد. 
6 ـ فرزندی که از زنا به دنیا بیاید فرزند قانونی شخص محسوب نمی گردد و از پدر و مادر ارث نمی برد. 
7 ـ از آنجا که حالات روانی پدر و مادر در سلامت جسمی و روانی کودک نقش دارد اکثر فرزندانی که از زنا به وجود می آیند از سلامت جسمی و روانی صحیحی برخوردار نیستند و سرانجام موجب مشکلاتی برای جامعه می گردند و شاید یکی از حکمت هایی که موجب شده است تا در شرع مقدس اسلام از دادن پستهای مهم (امام جماعت ـ مرجعیت برای تقلید ـ رهبری جامعه ـ شهادت در نزد قاضی ـ قضاوت و ...) به ولدالزنا جلوگیری شود همین جهت باشد. 
8 ـ در جوامع مختلف نگهداری از فرزند غیر قانونی نوعی ننگ و زشت شمرده می شود و در نتیجه این گونه فرزندان یا به وسیله سقط جنین یا پس از تولد کشته می شوند و یا از تربیت صحیح در آغوش پدر و مادر محروم می گردند و با سپرده شدن به مراکز نگهداری اطفال مشکلات عاطفی و روانی خاصی را به دنبال دارند مشکلات جسمی و روانی سقط جنین برای مادر بر کسی پوشیده نیست. 
9 ـ در شرع مقدس اسلام به ازدواج دائم و موقت تشویق گردیده و برای آن ثواب فراوان قائل شده اند در حالی که زنا حرام شمرده شده و مرتکب آن اگر محصن نباشد به یکصد ضربه شلاق و اگر محصن باشد (مرد و زن متأهل با شرایط خاص) به رجم یعنی سنگسار محکوم می گردد. برای توضیحات بیشتر می توانید به جلد 21 کتاب اولین دانشگاه و آخرین پیامبر مراجعه فرمایید. (ر.ک تحریر الوسیله، ج2 القول فی النکاح المنقطع، ص288) 

سؤال 15: آیا زنان متأهل هم می توانند ازدواج موقت کنند؟ 
جواب: زن متأهل نمی تواند با دیگری ازدواج نماید چه دائم و چه موقت و اگر زن شوهردار با دیگری ارتباط جنسی داشته باشد علاوه بر آنکه حد شرعی زنای محصنه رجم (سنگسار کردن) است بر آن مرد حرام ابدی می شود یعنی اگر شوهر هم آن زن را طلاق دهد نمی تواند با مرد مذکور ازدواج نماید. (ر.ک تحریر الوسیله، ج2، ص283، م8)